Κείμενο 36

Κείμενο

Μετάφραση

Manius Curius Dentatus maxima1 frugalitate2 utebatur,3 quo facilius4 divitias5 contemnere6 posset. Die7 quodam Samnitium legati ad eum venerunt. Ille se in scamno8 assidentem9 apud focum et ex ligneo10 catillo11 cenantem12 eis spectandum13 praebuit.14 Samnitium divitias contempsit et Samnites paupertatem15 eius mirati sunt16. Nam cum ad eum magnum pondus17 auri publice18 missum attulissent, ut eo uteretur, vultum19 risu20 solvit21 et protinus22 dixit: «Supervacaneae23, ne dicam ineptae,24 legationis ministri,25 narrate Samnitibus Manium Curium malle26 locupletibus27 imperare quam ipsum fieri locupletem; et mementote me nec acie28 vinci nec pecunia29 corrumpi30 posse».

Ο Μάνιος Κούριος Δεντάτος ήταν πάρα πολύ ολιγαρκής, για να μπορεί να περιφρονεί ευκολότερα τα πλούτη. Μια μέρα ήλθαν σε αυτόν απεσταλμένοι των Σαμνιτών. Αυτός παρουσιάστηκε στα μάτια τους καθισμένος δίπλα στη φωτιά σε ένα σκαμνί και τρώγοντας από ένα ξύλινο πιάτο. Περιφρόνησε τα πλούτη των Σαμνιτών και οι Σαμνίτες θαύμασαν τη φτώχεια του. Ενώ δηλαδή του έφεραν από μέρους της πολιτείας τους πολύ χρυσάφι, για να το κάνει ό,τι θέλει, γέλασε μαλακώνοντας το αυστηρό πρόσωπό του κι απάντησε αμέσως: «Μέλη αυτής της περιττής, για να μην πω ανόητης, πρεσβείας, πείτε στους Σαμνίτες πως ο Μάνιος Κούριος προτιμάει να εξουσιάζει τους πλούσιους παρά να γίνει πλούσιος ο ίδιος και θυμηθείτε πως εμένα ούτε στη μάχη μπορούν να με νικήσουν ούτε με χρήματα να με διαφθείρουν».

τελικές προτάσεις

Αναλυτική Σύνταξη

Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utebatur: κύρια πρόταση κρίσεως. Manius (Y_ρ) Curius Dentatus (επιθ.προσδ.στο Manius) maxima (επιθ.προσδ. στο frugalitate) frugalitate (Α_ρ) utebatur (Ρ).

Quo facilius divitias contemnere posset: τελική πρόταση, εισάγεται με το quo διότι ακολουθεί συγκριτικός βαθμός επιρρήματος, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού διότι εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (utebatur). Facilius (επιρρ.τρόπου) divitias (Α_απαρ.) contemnere (Α_ρ, τελικό απαρ.) posset (Ρ).

Die quodam Samnitium legati ad eum venerunt: κύρια πρόταση κρίσεως. Die (αφαιρετική τοπική που δηλώνει χρονικό εντοπισμό) quodam (επιθ.προσδ. στο die) Samnitium (γεν.κτητική στο legati) legati (Υ_ρ) ad eum (εμπροθ.κίνησης σε πρόσωπο) venerunt (Ρ).

Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit: κύρια πρόταση κρίσεως. Ille (Υ_ρ) se (Α_ρ_άμεσο) in scamno (εμπροθ.στάσης) assidentem (κατηγορ.μετοχή από το γερουνδιακό spectandum) apud focum (εμπροθ.πλησίον) ex catillo (εμπροθ.προέλευσης) ligneo (επιθ.προσδ. στο catillo) cenantem (κατηγορ.μετοχή από το γερουνδιακό spectandum) eis (Α_ρ_έμμεσο) spectandum (αιτιατική γερουνδιακού του σκοπού απ’ το praebuit, ως κατηγορηματικός προσδιορισμός στο se) praebuit (Ρ).

Samnitium divitias contempsit: κύρια πρόταση κρίσεως. Samnitium (γεν.κτητική στο divitias) divitias (Α_ρ) contempsit (Ρ).

Samnites paupertatem eius mirati sunt: κύρια πρόταση κρίσεως. Samnites (Υ_ρ) paupertatem (Α_ρ) eius (γεν.κτητική στο paupertatem) mirati sunt (Ρ).

Nam… vultum risu solvit: κύρια πρόταση κρίσεως. Vultum (Α_ρ) risu (αφαιρ. τρόπου) solvit (Ρ).

et protinus dixit: κύρια πρόταση κρίσεως. Protinus (επιρρ.χρόνου) dixit (Ρ).

cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent: επιρρηματική χρονική πρόταση που εισάγεται με τον ιστορικό cum, εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου και δηλώνει το προτερόχρονο, εκφράζει τη βαθύτερη σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσα στην κύρια και την προσδιοριζόμενη χρονική). Αd eum (εμπροθ. κατεύθυνσης) magnum (επιθ.προσδ. στο pondus) pondus (Α_ρ) auri (γενική διαιρετική ή του περιεχομένου στο pondus) publice (επιρρ.τρόπου) missum (αναφορική μετοχή, ως παράθεση στο pondus, ανάλυση: quod misum erat ή est publice) attulissent (Ρ).

ut eo uteretur: επιρρηματική τελική πρόταση που εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ut, διότι είναι καταφατική εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, διότι προηγείται ιστορικός χρόνος (attulissent). Eo (A_ρ) uteretur (Ρ).

Supervacaneae…legationis ministri, narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem: κύρια πρόταση επιθυμίας. Supervacaneae (επιθ. προσδ. στο legationis) legationis (γενική αντικειμενική στο ministri) ministri (κλητική προσφώνηση), narrate (Ρ) Samnitibus (Α_ρ_έμμεσο) Manium (Υ_απαρ.malle_ετεροπροσωπία) Curium (επιθ.προσδ.στο Manium) malle (Α_ρ_άμεσο, ειδικό απαρέμφατο) locupletibus (Α στο imperare) imperare (Α_στο malle, τελικό απαρ.) quam fieri (β’ όρος σύγκρισης με α’ όρο το imperare) ipsum (Y στο fieri) locupletem (Κατηγορούμενο στο ipsum μέσω του fieri).

ne dicam ineptae: δευτερεύουσα τελική παρενθετική πρόταση, εισάγεται με το ne , διότι είναι αποφατική, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, διότι εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (το narrate). Ne dicam (Ρ) ineptae (επιθ.προσδ. στο legationis).

et mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse: κύρια πρόταση επιθυμίας. Μementote (Ρ) me (Υ_απαρ, ταυτοπροσωπία) acie (αφαιρετική οργανική του τρόπου στο vinci) vinci (A στο posse, ειδικό απαρέμφ.) pecunia (αφαιρετική οργανική του τρόπου στο corrumpi) corrumpi (A_ στο posse, ειδικό απαρέμφ.) posse (A_ρ, ειδικό απαρεφμ.)

1Λεξιλογικά στοιχεία

^? magnus –a –um / maior –ior –ius / maximus –a -um

2 frugalitas –tatis: θηλ. γ’ κλίσης

3 utor – usus sum – usum –uti (αποθετ. 3^ης)

4 facile – facilius – facillime (επίρρημα)

5 divitiae –arum (μόνο πληθ.): τα πλούτη (α’ κλίσης)

6 contemnο – contempsi – conteptum- contemnere (3^ης)

7 dies: αρσεν. ε’ κλίσης

8 scamnum –i: ουδέτερο β’ κλίσης

9 assideο – assedi –assessum – assidere (2^ης)

10 ligneus –a –um: ξύλινος (χωρίς παραθετικά)

11 catillus –i: αρσεν. β’ κλίσης

12 cenο (1^ης)

13 spectο (1^ης)

14 praebeo – praebui – praebitum – praebere (2^ης)

15 paupertas –atis: θηλ. γ’ κλίσης

16 miror – miratus sum – miratum – mirari (αποθετ. 1^ης)

17 pondus – eris: ουδέτερο γ’ κλίσης

18 publice: επίρρημα

19 vultus –us: αρσεν. δ’ κλίσης

20 risus –us: αρσεν. δ’ κλίσης

21 solvo – solvi – solutum – solvere (3^ης)

22 protinus: αμέσως (επίρρημα)

23 supervacaneus –a –um: ανώφελος

24 ineptus –a –um: άκαιρος, ανόητος

25 minister –srti: αρσεν. β’ κλίσης

26 mallο – malui —— malle (ανώμαλο)

27 locuples –etis: αρσεν. γ’ κλίσης

28 acies –iei: θηλ. ε’ κλίσης

29 pecunia –ae: χρήματα (μόνο ενικός)

30 corrumpο – corrupi – corruptum – corrumpere (3^ης)